[Tết 2024] Ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không?

Một câu hỏi rất thú vị mỗi dịp Tết đến xuân về là ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không? Hãy cùng Circle Food giải đáp điều đó trong bài viết dưới đây.

1. Ông Công ông Táo là ai?

Thần Táo quân trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam có nguồn gốc từ ba vị thần Thổ công, Thổ địa, Thổ kỳ của Lão giáo Trung Quốc, nhưng được Việt hóa thành sự tích “2 ông 1 bà” – vị thần Đất, vị thần Nhà, vị thần Bếp núc, và người dân vẫn quen gọi chung là Táo quân hoặc ông Táo.

Về sự tích Táo quân, có nhiều truyền thuyết được dân gian truyền lại, trong đó, phổ biến nhất là truyện thường được kể dưới nhan đề sự tích ông đầu rau hay sự tích vua Bếp với rất nhiều dị bản.

Ngày xưa có hai vợ chồng nghèo khổ, sau một năm mất mùa, người chồng phải đi làm ăn xa, nhiều năm bặt tin không về. Người vợ để tang chồng, sau đó, nối duyên với một người đã cưu mang nàng.

Một ngày kia, trong khi người chồng mới đi vắng, người chồng cũ bỗng trở về. Lúc này, người vợ chỉ biết ôm chồng cũ khóc than rồi đem cơm rượu cho ăn. Sợ điều tiếng, người vợ bảo chồng cũ ra đống rơm núp tạm. Người chồng mới về nhà, vào bếp lấy tro bón ruộng nhưng không có, bèn đốt đống rơm, vô tình giết người chồng cũ.

Thấy chồng cũ chết oan uổng trong đống rơm, người vợ thương xót nên nhảy vào lửa cùng chết. Người chồng mới thấy vậy, thương vợ nên cũng nhảy vào lửa chết theo dù chưa hiểu đầu đuôi câu chuyện.

Trời thấy ba người sống đầy tình nghĩa nên phong cho họ làm vua Bếp (Táo quân) để được gần nhau mãi mãi và để lửa luôn đốt nóng tình yêu của họ. Trong bộ ba đó, người chồng mới là Thổ Công trông nom việc trong bếp, người chồng cũ là Thổ Địa trông coi việc trong nhà và người vợ là Thổ Kỳ trông coi việc chợ búa.

Không chỉ định đoạt may, rủi, phúc họa của gia chủ, các vị Táo quân còn ngăn cản sự xâm phạm của ma quỷ vào thổ cư, giữ bình yên cho mọi người trong nhà. Hằng năm, đúng vào ngày 23 tháng Chạp, Táo quân lên chầu trời báo cáo tất cả việc làm tốt, xấu của con người trong năm để Thiên đình định đoạt công tội, thưởng phạt phân minh.

Với mong muốn thần Bếp phù hộ cho gia đình mình được nhiều may mắn, người Việt thường làm lễ tiễn đưa Táo quân chầu trời một cách long trọng.

2. Ý nghĩa tục cúng ông Công ông Táo

Thần Táo quân là vị thần quyết định sự may, rủi, phúc họa của cả gia chủ, ngoài ra còn ngăn cản sự xâm phạm của ma quỷ, giữ bình yên cho gia đình gia chủ. Vì vậy, phong tục cúng ông Công ông Táo mang ý nghĩa cầu mong cho sự ấm no, đầy đủ, sau đó mới đến ý nghĩa thờ thần Bếp chuyên cai quản việc bếp núc. Ông Táo về trời sẽ tâu với Ngọc hoàng về việc làm ăn, cư xử của mỗi gia đình dưới hạ giới.

Cá chép là phương tiện để ông Táo cưỡi về trời. Vào ngày này, sau khi cúng lễ xong, các gia đình đều cúng con cá chép rồi đem ra sông hay ra ao thả. Việc thả cá chép có ngụ ý “cá vượt vũ môn” hay “cá chép hóa rồng”. Cá chép mang ý nghĩa biểu tượng cho sự thăng hoa, tinh thần vượt khó, sự kiên trì và bền bỉ để đi tới thành công.

Nghi lễ cúng ông Công ông Táo
Trong phong tục cúng ngày ông Công ông Táo, lễ vật cúng gồm: mũ ông Công ba chiếc (hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà). Chiếc mũ dành cho các ông Táo thì có hai cánh chuồn; mũ dành cho Táo bà thì không có cánh chuồn. Hương, đèn nến, lọ hoa tươi, đĩa ngũ quả tươi.

Tùy theo từng gia cảnh, ngoài các lễ vật chính kể trên, người ta hoặc làm mâm cỗ mặn (với xôi gà, chân giò luộc, các món nấu nấm, măng…) hay lễ chay (với trầu cau, hoa, quả, giấy vàng, giấy bạc…) để tiễn Táo quân.

Quy trình cúng ông Công ông Táo: Đồ cúng phải đặt trong bếp và khi cúng phải bật bếp lên cho cháy rực, mâm cỗ đề huề, cả nhà quanh năm no ấm. Có người thì vừa đặt một mâm cúng trong bếp và thêm một mâm khác cúng trên bàn thờ.

Những đồ vàng mã như mũ, áo, hia và một số vàng thoi bằng giấy sẽ được đốt đi sau lễ cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp.

3. Ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không?

Một câu hỏi được đặt ra mỗi khi Tết đến xuân về là Ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không? Câu trả lời được các nhà nghiên cứu sử học đưa ra là có. Vì theo trong “Việt Nam phong tục”, NXB Văn học, 2014, tác giả Phan Kế Bính viết: “Hai mươi ba tháng chạp là Tết Táo quân. Ta thường cho hôm ấy là ngày vua bếp lên chầu trời. Nguyên ở trong đạo Lão Tử có nói rằng: ngày hai mươi ba tháng chạp thì Táo quân lên chầu trời để tâu việc thiện ác của nhân gian.

Lại có sách nói rằng: ngày xưa có hai vợ chồng nghèo phải bỏ nhau. Người vợ về sau lấy được người chồng giàu có. Một hôm cúng đốt mã ngoài sân, có một người vào ăn xin, người đàn bà trông thấy là người chồng cũ của mình, động lòng thương cảm, đem cơm gạo tiền bạc ra cho.

Người chồng sau biết chuyện, nghi cho vợ. Vợ xấu hổ đâm đầu vào đống lửa mà chết. Người chồng cũ cảm tình ân nghĩa, cũng đâm đầu vào đống lửa chết theo. Người chồng sau thương vợ cũng nhảy vào nốt, thế là chết cháy cả ba. Thượng đế thương cho ba người cùng có nghĩa mới phong cho làm vua bếp.

Ta theo hai điển ấy, cho nên cứ đến ngày ấy, thì mua hai mũ ông, một mũ bà để thờ và mua con cá chép để làm ngựa cho Táo Quân lên chầu trời”.

Theo GS.TSKH Trần Ngọc Thêm trong “Tìm về Bản sắc văn hóa Việt Nam”, NXB Thành phố Hồ Chí Minh, 1996 ông viết: “Thổ Công là một hình tượng bộ ba. Theo truyền thuyết thì xưa có hai vợ chồng sống không hòa thuận. Vợ bỏ nhà ra đi và lấy một người chồng khá giả. Một hôm có người ăn xin vào nhà, khi mang gạo ra cho, người vợ nhận ra đó là người chồng cũ của mình.

Gần trưa, sợ chồng mới về hiểu lầm, người vợ bảo người chồng cũ ra đống rơm núp tạm. Chồng mới về vào bếp lấy tro bón ruộng không có, bèn ra đốt đống rơm. Thấy chồng cũ chết trong đống rơm, thương xót quá, người vợ bèn nhảy vào lửa cùng chết. Chồng mới thấy vậy, tuy không hiểu đầu đuôi nhưng vì thương vợ nên cũng nhảy vào lửa cùng chết nốt.

Trời thấy ba người sống đầy tình nghĩa bèn phong cho cả ba cùng làm Vua Bếp (= Táo Quân, ông Táo, do vậy mà bếp có ba ông đầu râu), trong đó chồng mới là Thổ Công trông nom việc trong bếp, chồng cũ là Thổ Địa trông coi việc trong nhà, và vợ là Thổ Kì trong coi việc chợ búa”.

Theo Bách khoa mở Wikipedia, thì: “Thổ Công (còn được gọi là Thổ Địa hay Thổ thần) là một vị thần trong tín ngưỡng châu Á, cai quản một vùng đất nào đó. Thông thường, mỗi khi làm việc có đụng chạm đến đất đai: xây cất, đào ao, đào giếng, mở vườn, mở ruộng, đào huyệt… thì phải cúng vị thần này. Thổ Công còn được gọi Ông Địa và thờ ở dưới đất (đất phải về với đất); nhiều nơi, vì ảnh hưởng Trung Hoa còn gọi Ông Địa là Thần Tài (mọi thứ đều từ đất mà ra).

Thổ Công là một dạng của Mẹ Đất, là vị thần trông coi nhà cửa, định đoạt họa phúc cho một gia đình. Sống ở đâu thì có Thổ Công ở đó: “Đất có Thổ Công, sông có Hà Bá”. Một số giả thuyết cho rằng, Thổ Công là một trong ba vị Táo Quân xuất hiện trong truyện Sự tích Táo quân (hay Sự tích ba ông đầu râu).

Người chồng thứ hai là Thổ Công (trông coi việc bếp núc, còn gọi là vua Bếp), người chồng thứ nhất là Thổ Địa (trông coi việc nhà cửa), người vợ là Thổ Kỳ (trông coi việc mua bán, chợ búa cho phụ nữ trong nhà và sản sinh vật ngoài vườn).

4. Điều kiêng kị tuyệt đối không được làm khi cúng ông Công ông Táo

4.1.Không cúng sau 12 giờ ngày 23 tháng Chạp

Cúng ông Công ông Táo: Sai lầm cần tránh, điều cần làm mà bạn nên biết – Ảnh 1.
Lễ cúng ông Công ông Táo cần phải được tiến hành trước khi ông Công ông Táo bay về trời báo cáo Ngọc Hoàng. Ảnh minh họa.

Có một điều cần phải nhớ trong ngày này đó là không cúng sau 12 giờ trưa ngày 23 bởi sau 12 giờ trưa là thời điểm các ông Công ông Táo đã về trời.

Lễ cúng ông Công ông Táo cần phải được tiến hành trước khi ông Công ông Táo bay về trời báo cáo Ngọc Hoàng, tức là trước 12 giờ vì vậy tùy theo điều kiện thời gian, công việc của từng nhà có thể cúng ông Công ông Táo vào trưa, tối ngày 22 tháng Chạp hoặc sáng ngày 23 tháng Chạp.

4.2. Kiêng dâng cúng các loại thịt này

Về cỗ cúng ông Công ông Táo thì tùy thuộc vào điều kiện, gia chủ có thể lễ chay hay mặn đều được. Lễ chay gồm có cau trầu, nước và hoa quả. Lễ mặn gồm giò chả, chân giò, xôi và các món ăn cổ truyền khác. Tuy nhiên, có một số loại thịt cần kiêng không đem cúng như các món làm từ vịt, chim, ngỗng, trâu, dê, chó…

– Không đặt mâm cúng ở dưới bếp

Cúng ông Công ông Táo: Sai lầm cần tránh, điều cần làm mà bạn nên biết – Ảnh 2.
Không đặt mâm cúng dưới bếp. Ảnh minh họa.

Nghe thì hơi lạ vì nhiều gia đình nghĩ rằng, ông Táo là vị thần bếp nên sẽ đặt mâm cỗ cúng và đồ lễ cúng ở bếp là đúng nhất. Tuy vậy các chuyên gia nghiên cứu tâm linh cho rằng, việc đưa ra ý kiến hướng dẫn cúng ông Táo như vậy là không đúng với phong tục cũng như các quy tắc thờ cúng từ nhiều đời nay của dân tộc. Tất cả các vị này đều phải được thờ phụng ở trên bàn thờ chính của gia đình. Không đặt bát hương hay bàn thờ ở dưới bếp để cúng các vị thần linh.

4.3. Không cúng tiền âm phủ

Khi cúng ông Công ông Táo, gia chủ tuyệt đối không đốt tiền âm phủ. Vì ông Công ông Táo là thần tiên, không phải là vong hồn người âm. Ngoài ra, trong dịp này, nhiều gia đình cũng sẵn sàng bỏ hàng triệu đồng mua vàng mã về đốt. Họ tin rằng dâng mâm cao cỗ đầy sẽ được Táo quân ban nhiều phước lộc, bỏ qua những việc làm xấu trong năm. Tuy nhiên, điều này không chỉ gây tốn kém tiền của, không có lợi ích mà còn ảnh hưởng đến môi trường.

– Không cầu xin tài lộc, sung túc

Có rất nhiều người theo thói quen thường cầu xin được làm ăn phát đạt, tấn tài tấn lộc. Tuy vậy, Táo Quân lên thiên đình là để trình báo việc lớn nhỏ của hạ giới với Ngọc Hoàng nên các gia đình chỉ nên khấn và cầu xin Táo Quân báo cáo điều tốt của gia đình với Ngọc Hoàng là được.

– Không cúng lễ vật cầu kì

Cúng ông Công ông Táo: Sai lầm cần tránh, điều cần làm mà bạn nên biết – Ảnh 3.
Nên cúng bái phù hợp với điều kiện tài chính, không cần quá cầu kỳ, xa xỉ. Ảnh minh họa.

Việc cúng ông Công ông Táo là một nghi lễ thiêng liêng, chủ yếu là ở sự thành tâm của gia chủ, vì thế lễ vật cúng không cần quá cầu kỳ, xa xỉ, chỉ cần đầy đủ lễ vật là được. Nếu cúng quá cầu kỳ rất tốn kém, bạn chỉ nên chuẩn bị lễ vật phù hợp với điều kiện của gia đình.

– Không thả cá chép từ trên cao xuống

Cá chép là phương tiện để Táo Quân về trời được xem như là biểu tượng của thần linh chính vì vậy các gia đình thả cá chép từ trên cao xuống hay bọc cá chép trong bao nilon rồi thả xuống được xem như là hành động mạo phạm, mất ý nghĩa tâm linh.

7. Các dịch vụ cúng lễ Tết của Circle Food:

• Với hơn 5 năm hoạt động trong lĩnh vực phục vụ đồ ăn và thực phẩm hàng ngày, Circle Food mang đến cho các bạn các dịch vụ chất lượng đỉnh cao.
• Dịch vụ tiệc teabreak
• Dịch vụ tiệc finger food
• Dịch vụ tiệc buffet
• Giỏ quà Tết
• Giỏ hoa quả trái cây

Vậy là quý khách đã nắm được Ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không rồi. Để đặt dịch vụ vui lòng inbox fanpage Circle Food.

ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không

ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không

ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không

ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không

ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không

ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không

ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không

ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không ông Táo khi cưỡi cá chép bay về trời thì có đưa bà Táo đi chung không