F&B là thuật ngữ ngày càng phổ biến trong lĩnh vực ẩm thực và kinh doanh dịch vụ. Sự phát triển mạnh mẽ của ngành này khiến việc nắm bắt chính xác khái niệm F&B trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp và khách hàng cập nhật xu hướng, đồng thời tối ưu hóa hoạt động kinh doanh. Cùng Circle Food tìm hiểu xem F&B là gì và 7 mô hình kinh doanh phổ biến hiện nay qua bài viết dưới đây nhé!
F&B là gì?
F&B (viết tắt của Food and Beverage) là thuật ngữ dùng để chỉ toàn bộ các hoạt động liên quan đến thực phẩm và đồ uống. Đây là một ngành nghề thuộc lĩnh vực dịch vụ, chuyên cung cấp các sản phẩm ăn uống nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng đa dạng của khách hàng, từ ăn uống hàng ngày cho đến tiệc, sự kiện hay dịch vụ phục vụ tận nơi (catering).
Ngành F&B không chỉ giới hạn ở nhà hàng, quán cà phê hay quán bar mà còn bao gồm nhiều mô hình kinh doanh khác như dịch vụ tiệc lưu động (catering), take-away, food court, canteen, và cả hệ thống chuỗi nhượng quyền thương hiệu (franshise).
Với vai trò là một trong những ngành mũi nhọn của lĩnh vực dịch vụ, F&B góp phần quan trọng trong việc phát triển kinh tế, tạo việc làm và thúc đẩy trải nghiệm tiêu dùng trong đời sống hiện đại. Đặc biệt trong những năm gần đây, ngành F&B càng trở nên năng động với sự kết hợp giữa ẩm thực truyền thống, công nghệ và xu hướng tiêu dùng mới.
Vai trò chính của ngành F&B
Ngành F&B không chỉ đơn thuần là cung cấp thức ăn và đồ uống mà còn giữ vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh khác nhau, góp phần tạo nên sự phát triển toàn diện cho cả doanh nghiệp và xã hội.
Đáp ứng nhu cầu ăn uống của khách hàng
Ngành F&B đóng vai trò thiết yếu trong việc phục vụ nhu cầu cơ bản của con người về ăn uống. Từ những bữa ăn hàng ngày đến trải nghiệm ẩm thực cao cấp, F&B mang đến nhiều lựa chọn phong phú, phù hợp với thị hiếu và phong cách sống của từng nhóm khách hàng. Nhờ đó, người tiêu dùng có thể dễ dàng tiếp cận các sản phẩm và dịch vụ ẩm thực với chất lượng đảm bảo và tiêu chuẩn ngày càng cao.
Xây dựng tệp khách hàng đa dạng
Nhờ vào sự đa dạng và linh hoạt trong các mô hình kinh doanh, F&B có thể phục vụ nhiều đối tượng khách hàng khác nhau, từ nhóm khách hàng bình dân đến cao cấp, hay những cá nhân đơn lẻ đến tập thể lớn như doanh nghiệp. Điều này giúp ngành F&B vừa đáp ứng được nhu cầu đa dạng của thị trường, vừa mở rộng cơ hội phát triển kinh doanh trong tương lai.
Mang lại trải nghiệm và sự hài lòng cho khách hàng
Ngoài việc cung cấp thực phẩm và đồ uống, ngành F&B còn chú trọng xây dựng không gian phục vụ thoải mái, chuyên nghiệp nhằm tạo nên một môi trường lý tưởng cho khách hàng tận hưởng bữa ăn. Chính yếu tố trải nghiệm này đã giúp ngành F&B không đơn thuần là nơi cung cấp món ăn mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn, đáp ứng cả về mặt tinh thần và cảm xúc cho khách hàng.
Đóng góp quan trọng vào nền kinh tế
Ngành F&B mang lại giá trị trực tiếp thông qua việc cung cấp thực phẩm và dịch vụ ăn uống, góp phần tạo ra hàng triệu việc làm trên toàn cầu, từ nhân viên phục vụ, đầu bếp, quản lý đến các vị trí hậu cần và marketing. Sự phát triển mạnh mẽ của ngành còn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, góp phần lớn vào GDP của nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam.
Thúc đẩy Marketing
F&B là một công cụ đắc lực trong việc xây dựng hình ảnh thương hiệu và tạo dấu ấn riêng biệt trong lòng khách hàng. Chỉ cần một món ăn đặc trưng, một phong cách phục vụ khác biệt hoặc một dịch vụ catering chuyên nghiệp, doanh nghiệp F&B hoàn toàn có thể tạo nên điểm nhấn giúp ghi nhớ thương hiệu và thu hút khách hàng mới thông qua truyền miệng hoặc mạng xã hội.
Các loại hình dịch vụ trong lĩnh vực F&B
F&B có nhiều mô hình dịch vụ khác nhau, mỗi mô hình mang đến những trải nghiệm ẩm thực riêng biệt và đáp ứng các nhu cầu đa dạng của khách hàng. Từ các quán ăn nhanh, nhà hàng cao cấp cho đến các dịch vụ giao hàng tận nơi, mỗi loại hình đều có những đặc điểm và ưu điểm riêng.
Mô hình One-Stop Dining
Mô hình One-Stop Dining tập trung cung cấp đa dạng món ăn và dịch vụ tại một địa điểm duy nhất, giúp khách hàng thoải mái lựa chọn mà không cần di chuyển nhiều nơi. Đối với các đơn vị kinh doanh, mô hình này mang lại lợi ích lớn như khả năng giữ chân khách hàng cũ và thu hút khách hàng mới. Bên cạnh đó, việc linh hoạt sáng tạo nhiều món ăn và đồ uống khác nhau cũng giúp tiết kiệm nguyên liệu chế biến.
Ví dụ điển hình là các khu ẩm thực trong trung tâm thương mại như Vincom hay Aeon Mall, nơi tập hợp nhiều gian hàng với đa dạng món ăn, giúp khách hàng có thể thưởng thức nhiều lựa chọn ngay tại một chỗ.
Mô hình Take-away
Take-away, hay còn gọi là mua mang về, từng là mô hình phổ biến chủ yếu ở các xe bán bánh nhỏ hoặc quán cà phê lề đường. Tuy nhiên, nhờ sự phát triển của các ứng dụng đặt món trực tuyến, nhiều cửa hàng F&B hiện nay có thể lựa chọn mặt bằng nhỏ gọn, ít chỗ ngồi hoặc nằm trong các con hẻm với chi phí thuê thấp hơn. Xu hướng này đã tạo điều kiện thuận lợi để mô hình Take-away phát triển mạnh mẽ.
Đối với người tiêu dùng, mô hình này giúp họ dễ dàng tiếp cận các món ăn hợp khẩu vị với chi phí hợp lý, đặc biệt phù hợp với cuộc sống bận rộn, khi họ không có thời gian ngồi lại quán như trước. Những thương hiệu như KFC, McDonald’s hay Lotteria là ví dụ tiêu biểu cho sự thành công của mô hình này.
Mô hình Self service
Trong mô hình Self service, khách hàng có thể tự do lựa chọn món ăn theo sở thích cá nhân, thậm chí điều chỉnh nguyên liệu, lượng thức ăn phù hợp mà không bị giới hạn bởi tiêu chuẩn chế biến cố định của nhà hàng. Điều này mang lại trải nghiệm linh hoạt, giúp việc thưởng thức ẩm thực của khách hàng trở nên thú vị và đa dạng hơn.
Đối với người kinh doanh, mô hình này giúp tiết kiệm chi phí thuê quản lý và nhân viên phục vụ bàn. Thay vào đó, họ chỉ cần tập trung vào việc chuẩn bị nguyên liệu, chế biến trước một lượng thức ăn, đồ uống, sẵn sàng phục vụ khách hàng một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Là chuỗi nhà hàng buffet nướng Hàn Quốc nổi tiếng tại Việt Nam, King BBQ cho phép khách hàng tự do lựa chọn nguyên liệu tươi sống, số lượng món ăn, đồ nướng và các món kèm theo. Khách hàng có thể tự phục vụ nước chấm, rau sống và các loại gia vị theo sở thích ngay tại bàn.
Mô hình Farm to Table
Farm to Table hay còn gọi là “từ trang trại đến bàn ăn”, là mô hình kinh doanh sử dụng nguyên liệu tươi sạch, hữu cơ, thu hoạch trực tiếp từ các trang trại hoặc nhà sản xuất địa phương. Thay vì nhập khẩu hay sử dụng nguyên liệu qua nhiều khâu trung gian, mô hình này hướng tới sự kết nối chặt chẽ giữa nhà cung cấp và nhà hàng, giúp đảm bảo độ tươi ngon, an toàn vệ sinh thực phẩm, bảo vệ môi trường.
Các nhà hàng áp dụng mô hình Farm to Table thường chú trọng vào thực đơn thay đổi linh hoạt theo mùa vụ và nguyên liệu sẵn có, mang đến trải nghiệm ẩm thực phong phú, độc đáo và gần gũi với thiên nhiên.
The Farm House là một trong những nhà hàng nổi bật áp dụng mô hình Farm to Table tại Việt Nam. Nhà hàng chủ động hợp tác với các nông trại địa phương ở Đà Lạt để thu hoạch rau củ quả, thảo mộc và các nguyên liệu tươi sạch, sau đó chế biến ngay tại chỗ để đảm bảo độ tươi ngon và hương vị tự nhiên nhất cho món ăn.
Mô hình Formal Dining Services
Mô hình Formal Dining Services (dịch vụ ăn uống trang trọng) là hình thức kinh doanh F&B chuyên cung cấp trải nghiệm ẩm thực thượng hạng trong không gian cao cấp, lịch thiệp cùng dịch vụ chuyên nghiệp. Khách hàng khi đến đây không chỉ thưởng thức các món ăn tinh tế mà còn được tận hưởng phong cách phục vụ chu đáo, quy trình phục vụ bài bản từ khâu tiếp đón đến dọn dẹp.
Đặc trưng của Formal Dining Services là thực đơn đa dạng, thường bao gồm nhiều món theo set hoặc gọi món riêng lẻ với nguyên liệu tuyển chọn kỹ lưỡng, được chế biến cầu kỳ và trình bày tinh tế. Ví dụ điển hình có thể kể đến như The Reverie Saigon (TP.HCM), Sofitel Legend Metropole (Hà Nội) hay các nhà hàng Michelin-star trên thế giới.
Mô hình Assisted services
Assisted Services là mô hình kết hợp giữa tự phục vụ và hỗ trợ trực tiếp từ nhân viên, mang lại sự linh hoạt và tiện nghi cho khách hàng trong quá trình dùng bữa. Khách có thể tự chọn món, lấy thêm đồ uống hay gia vị theo ý thích, đồng thời được nhân viên hỗ trợ khi cần, giúp cân bằng giữa sự tiện lợi và chăm sóc tận tâm.
Mô hình này phổ biến ở các quán cà phê, nhà hàng phong cách casual hoặc các cửa hàng thức ăn nhanh cao cấp, nơi khách hàng mong muốn trải nghiệm thoải mái nhưng vẫn nhận được dịch vụ hỗ trợ phù hợp. Điển hình như Highlands Coffee và The Coffee House, khách hàng có thể gọi món tại quầy và tự do lấy nước uống hoặc giấy ăn theo ý thích, đồng thời luôn có nhân viên tận tình hỗ trợ khi khách hàng cần giúp đỡ.
Mô hình Special Services
Mô hình Special Services nâng tầm trải nghiệm ăn uống bằng cách mang thực phẩm và đồ uống đến những không gian riêng tư, độc đáo mà khách hàng ít ngờ tới như phòng riêng, không gian riêng hoặc ngay tại nhà của họ. Mục tiêu của mô hình là tạo ra trải nghiệm cá nhân hóa, khó quên cho thực khách.
Các dịch vụ trong mô hình này bao gồm phục vụ phòng, dịch vụ khay, giao hàng tận nơi hoặc thực đơn nếm thử được thiết kế riêng biệt nhằm chiều lòng khẩu vị của khách với nhiều món ăn đa dạng. Những dịch vụ này thường được cung cấp bởi các nhà hàng sang trọng, khách sạn 5 sao hoặc các sự kiện ẩm thực cao cấp, nơi sự tận tâm và chăm sóc từng chi tiết nhỏ là ưu tiên hàng đầu.
Đánh giá xu hướng phát triển ngành F&B hiện nay
Thực trạng ngành F&B
Ngành F&B đang trải qua những thay đổi sâu sắc trong những năm gần đây, đặc biệt là ảnh hưởng từ đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy sự chuyển đổi trong hành vi tiêu dùng và vận hành doanh nghiệp. Sự phát triển mạnh mẽ của dịch vụ giao hàng tận nơi, đặt online qua ứng dụng và nhu cầu thực phẩm an toàn đã làm thay đổi toàn diện mô hình kinh doanh truyền thống.
Bên cạnh đó, đô thị hóa nhanh chóng, thu nhập tăng và lối sống hiện đại đã thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của ngành, nhất là tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh. Theo báo cáo của Vietnam Report (2024), thị trường F&B tại Việt Nam tăng trưởng khoảng 10-12% mỗi năm, đạt quy mô khoảng 30 tỷ USD vào năm 2023 cùng với sự mở rộng mạnh mẽ của hơn 1.500 cửa hàng nhượng quyền hoạt động trên toàn quốc.
Cơ hội, tiềm năng phát triển
Ngành F&B Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển lớn trong tương lai nhờ vào dân số trẻ, khẩu vị đa dạng và ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn hóa ẩm thực quốc tế. Những yếu tố này mở ra nhiều cơ hội kinh doanh mới và thúc đẩy sự đổi mới trong ngành.
Các doanh nghiệp F&B tại Việt Nam đang tập trung phát triển các mô hình dịch vụ quy mô vừa và nhỏ, đồng thời ứng dụng chuyển đổi số để quản lý chi phí hiệu quả, nâng cao chất lượng sản phẩm cũng như cải thiện trải nghiệm khách hàng. Họ ngày càng chú trọng hơn đến việc kiểm soát chất lượng từ nguyên liệu đầu vào, quy trình chế biến, đóng gói đến dịch vụ khách hàng. Điều này cho thấy các thương hiệu Việt đang nỗ lực củng cố và duy trì vị thế trước sức ép cạnh tranh ngày càng lớn từ thị trường.
Theo báo cáo của Statista (2023), doanh thu ngành F&B Việt Nam dự kiến đạt gần 44 tỷ USD vào năm 2027, đưa thị trường trở thành một trong những ngành tăng trưởng nhanh nhất tại khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, để tận dụng tốt các cơ hội, doanh nghiệp trong ngành cần liên tục đổi mới và thích ứng với sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt và áp lực về chi phí.
Các bộ phận chính trong mô hình F&B
Trong mô hình F&B chuyên nghiệp, đặc biệt tại các khách sạn, khu nghỉ dưỡng và đơn vị cung cấp dịch vụ catering, hệ thống hoạt động thường bao gồm nhiều bộ phận chuyên trách. Mỗi bộ phận đều đóng vai trò cụ thể nhằm đảm bảo chất lượng dịch vụ ẩm thực toàn diện cho khách hàng:
- Lobby Bar (Quầy Bar): Chuyên pha chế đồ uống, cocktails, cà phê cùng các loại thức uống khác, tạo điểm nhấn cho trải nghiệm của khách.
- Restaurant (Nhà hàng): Bộ phận quan trọng nhất trong dịch vụ F&B, phục vụ các bữa ăn đa dạng, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh thương hiệu.
- Room Service (Dịch vụ phòng): Hoạt động liên tục để đáp ứng nhu cầu ăn uống cùng tiện ích của khách hàng ngay tại không gian riêng, đặc biệt phổ biến trong khách sạn và khu nghỉ dưỡng cao cấp.
- Banquet (Yến tiệc): Chuyên tổ chức các sự kiện như tiệc cưới, hội nghị, tiệc công ty… góp phần tạo doanh thu lớn cho đơn vị kinh doanh.
- Executive Lounge (Lounge cao cấp): Khu vực sang trọng dành riêng cho khách VIP, cung cấp đồ ăn nhẹ, thức uống với tiêu chuẩn cao, mang lại không gian thư giãn đẳng cấp và trải nghiệm dịch vụ tinh tế.
- Kitchen (Bếp): Bộ phận then chốt nghiên cứu, sáng tạo món ăn phù hợp với khách hàng và văn hóa địa phương, góp phần tạo nên sự khác biệt và sức hấp dẫn cho thương hiệu.
Câu hỏi thường gặp
F&B khác gì với ngành nhà hàng?
F&B (Food and Beverage) là ngành bao gồm tất cả các hoạt động liên quan đến sản xuất, chế biến, cung cấp, phục vụ thực phẩm và đồ uống trong nhiều môi trường khác nhau như nhà hàng, khách sạn, quán cà phê, quầy bar, dịch vụ sự kiện,… Trong khi đó, ngành nhà hàng chỉ tập trung vào việc phục vụ ăn uống tại các cơ sở cố định với hình thức phục vụ trực tiếp. Nói cách khác, nhà hàng là một phần nhỏ trong tổng thể ngành F&B, còn F&B bao quát phạm vi rộng hơn rất nhiều.
Kinh doanh chuỗi F&B là gì?
Kinh doanh chuỗi F&B là mô hình phát triển hệ thống nhiều cửa hàng hoặc điểm bán với cùng thương hiệu, quy trình vận hành và tiêu chuẩn dịch vụ đồng nhất. Mục tiêu của chuỗi F&B là mở rộng quy mô thị trường, tăng khả năng nhận diện thương hiệu và đảm bảo trải nghiệm khách hàng nhất quán trên mọi địa điểm. Mô hình này thường áp dụng cho các thương hiệu thức ăn nhanh, cà phê hoặc nhà hàng có tiềm năng mở rộng lớn.
Bộ phận F&B trong khách sạn là gì?
Bộ phận F&B trong khách sạn chịu trách nhiệm quản lý và vận hành toàn bộ hoạt động liên quan đến thực phẩm, đồ uống dành cho khách lưu trú và khách ngoài, bao gồm nhà hàng, quầy bar, dịch vụ phòng, tổ chức tiệc, các sự kiện ăn uống khác. Bộ phận này đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao trải nghiệm khách hàng, góp phần tăng doanh thu cũng như uy tín của khách sạn.
Ngành F&B với nhiều mô hình kinh doanh đa dạng đang không ngừng phát triển để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Hiểu rõ F&B là gì và cấu trúc của ngành sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả vận hành và tạo nên trải nghiệm ẩm thực ấn tượng. Ngoài ra, bạn đọc có thể tham khảo thêm nhiều thông tin hữu ích về chủ đề này tại chuyên mục Kinh nghiệm tổ chức tiệc của Circle Food.